Avendo avuto sentore della tempesta che stava per abbattersi sulla neonata massoneria napoletana, fin dal 26 dicembre 1750 il principe di San Severo aveva minutamente informato il re sulla esatta realtà dell’organizzazione da lui presieduta e, con altrettanta tempestività, il 1° agosto 1751 inviò al Papa un’abilissima lettera di ritrattazione.  Le proteste di lealismo politico-religioso del San Severo valsero a limitare le sanzioni contro i liberi muratori napoletani, che si ridussero per la stragrande maggioranza di essi a una solenne ammonizione giudiziaria.

Napoli, 1 Agosto 1751

Benedicto XIV Pontifice Maximo.
Raymundus de Sangro Princeps Sancti Severi, Felicitatem.
Quum indignationem iramque tuam Pontifex Maxime in me esse conversam a nonnullis admonerer, omnium opinione majorem animi cepi dolorem. Nam et abstinentissimum sapientissimumque virum, eumque et Pontificem Romanum, adeoque Rei totius publicae Christianorum, morumque disciplinae moderatorem supremum et vindicem, iratum mihi sentiebam. Quamobrem diu ac fedulo mecum ipse reputans, ecquid caussae extitisset, quod Sanctissimis auribus tuis offensionem aliquam attulisset, anteactae praesentisque vitae meae tempus omne in memoriam revocans nihil occurrebat, quod tibi Constantissimo Prudentissimoque Pontifici, nec delatoribus facile assentienti justam iracundiae caussam suggessisset. Quod quum amicis honestissimis communicassem, ut, si quid nossent, candide demonstrarent, ab iis rem omnem agnovi; atque summopere demiratus sum, quod de re maxime obvia et recenti non cogitassem. Patere, ergo, Sanctissime Pater, ut tibi, qua me enimi demissione, quave, te decet fide et observantia, integre omnia aperiam; et si quid errasse visus sim, clementiae tuae me resque mess omnes, velut Christianorum Patri amantissimo, libenter defero: si quid vero inique mihi objectum tributumque videris, tuum quoque sit improbos sceleratosque homines, Sanctissimaeque Religionis simulatione honestorum Civium faman incessentes, reprimere et absterrere.
Labitur hoc admodum Julio mense, Sanctissime Pater, anni spatium quo spectatissimus inter Aulicos Caroli Borboni Regis, quocum mihi magnus erat usus, secreto me alloquens allexit, ut inter eos, qui vulgo Liberi Muratori appellantur, me conscriberem. Cui quidem postulationi obstupui primo, dein pluribus graviterque restiti. Aliquot demum post dies iterum me interpellat Amicus, talique sermone delinit, ut jam ira seposita, rationibus pugnaretur, quibus hinc inde protractis effectum est, ut sarta tectaque Christiana Ortodoxa Religione, Regiaque auctoritate, inter alios recenseri non dubitarem. Nova interim subiit dubitandi ratio: Etenim et Societatem banc a Clemente XII.P.M. praedecessore tuo damnatam recordabar. Sed quoniam familiaris meus religiosissime pluries testatus erat, nihil mali dolique vem habere, concipere non poteram, quid unquam damnaretur, quave re Christiani prohiberentur, quare ingenue fateor, non ut oportebat amici procacitati viriliter restiti; quin potius cupido incessit, rem tantopere hinc improbatam,
illinc cumulatissime collaudatam, omni seposito partium studio, ex me cognoscere. Priusquam vero hocce caperem Consilium, Theologos adire placuit, quibus re singillatim enarrata, sodalium tantum nomine suppresso, ne scilicet voce commoti, re neglecta, me cohiberent; ii nihil, si ita res esset, se videre mali fidenter asservere. At vero, ne in re tam gravi atque ancipiti paucorum sententiae acquiescere viderer, alios etiam doctrina pietateque eximios consului, qui pariter, si dictis res ipsa congrueret, innoxiam esse censuerunt. Quid te pluribus moror, Pontifex Maxime, familiarem meum quaesivi, meque, jam omni sublato metu inter Caeteros cooptari velle, modo neque Christianae Pietatis, et moribus, nec Pontificiae, Regiaeque Auctoritati quicquam detraheretur. His itaque unanimiter compositis, in Conventum propero, ubi benigniter ab assidentibus exceptus, singulos admirabundus circumspecto honestissimos Civitatis. Tum a Praeside, sive ordinis, ut ajunt, Magistro interrogatus, an religioso silentii faedere societatis arcanum tueri vellem, clara, elataque voce, velle, respondi; dummodo nullum Christiana Catholica Fides, Romani Pontificis auctoritas, Regisque potestas detrimentum inde pateretur; contra vero nil fore me Praestiturum; cumque praeses, sodalesque caeteri consensissent, inter eos receptor XI. Kalendas Augusti elapsi proxime anni. Post hac pluribus congressibus interfui, amicique fidem luculenter deprehendi: nihil enim, ita me Deus amet, Pontifex Maxime, vitiosum comperi, ridicula potius insulsaque multa, nempe aenigmata quaedam, quibus levissima quaque ad societatem pertinentia occuluntur. Quadere stomachum moveri sentiebam; statimque a societate discessissem, utpote dignitatis severitatique studio-rum meorum minime respondente, (quae honestius hoc loco reticebo, quam cum mea laude communicem, licebit tamen, Sanctissime Pater, si opportunum videatur, ex praeclarissimo Legato tuo, vel ex aliis, qui vitae meae institutum noverunt, intelligere) ni inconstantiae levitatisque vitio notari pertimuissem. Perseverare igitur aliquandiu statui, ea potissimum de caussa, quod tot inter deliramenta, puerilesque nugas, unum illud laudabile videretur, quod cujusque ordinis viri, morum generisque gravitate seposita, familiariter inter se convenirent, et mutuam sibi opem ferre promitterent, si quando adversa quisque fortuna conflictaretur, in primisque nobiles Jurisque periti, qui ut res omnes Regni agitant, ita et sibi perpetuum magnumque bellum, ut fortasse nosti, intulerunt, unde concertationes, calamitatesque Neapolitanarum immo et nominis apud exteras gentes jactura, dubio procul exortae sunt. Hac itaque occasione arrepta, maximum Patriae beneficium afferri posse putavi, potentiorum Civium, jurisque consultorum animos devinciendo. Quae cum tacitus mecum cogitarem, triginta ferme ab receptione mea dies, omnium consensu Praeses, sive potius Magnus Ordinis Magister in Regno Neapolitano creatus sum; quare quae animo conceperam aptissimam exsequendi occasionem nactus eram. Verum enim vero, cum ita sociorum numerus excrevisset, ut non uno consessu imnes coire possent, res cepit paulatim evulgari, rumorque increbescere; quamobrem mihi visum est, Regni optimo, ne quid ab improbis, qui nusquam defunt, gravius eidem referretur, praecipua constitutionum societatis capita exponere; quod incidit pridie diem festum Divi Joannis Evangelistae ejusdem anni; neque arcanum ipsum (quod nil aliud praeter signa quaedam et verba complectitur, quibus inter se ubique terrarum socii internoscant, sibique, ut supra dictum est, opem auxiliumque ferant) accepta Regia Silentii fide, reticuissem, si ea conditione Optimus Rex id imperasset. Is vero pro summa, ac vere Regia, qua est animi constantia et magnitudine, nescire maluit, haec subdens: Gaudere se, nihil rem habere mali; Societatem nihilominus atque congressus nec laudare, nec ferre; adeoque ut ab incepto desisterem se mihi Auctorem esse. Libentissime autem ei morem gessi, Sociisque singillatim, ut quemquem viserem, Regis voluntatem exposui, indeque factum est, ut plerique ab eo tempore a congresibus se abstinuerint. At enim, quum nuperrime in manus Constitutio tua pervenisset, qua Clementis XII.P.M. sententiam confirmaveras, vetus omne mutavi Consilium; supra enim quam quod credibile judicium tuum, viri nempe omni doctrinae genere ornatissimi, maximi semper fevi, tibique mentem animumque meum omnino subicere non dubitavi. Statim ergo a Migistratu me abdicavi, aliisque, ut idem facerent, serio vehementerque proposui. Quod tandem ab Optimo, prudentissimoque Rege nostro, qui populorum quieti, Pontificisque voluntati maximopere studet, ita confectum est, ut rei nominisque memoria apud Neapolitanos prorsus interierit, neque in posterum ulla queat ratione repullulare.
Haec itaque, Sanctissime Pater, accuratissima eorum est historia, quae ad Societatem hanc pertinent, in qua nihil a me neque effectum aut additum detractumque esse juratus affermo; (quamquam hoc fortasse tempore omnia tibi Vigilantissimo Pontifici per familiares tuos, quibus onus hoc prudentissime demandaveras, fuisse renunciata, non injuria liceat suspicari) nihil enim te Salvatoris nostri Vice in, Orbe Terrarum, Divino Consilio fungentem latere debet, neque Christianos tibi quaque in re ad Religionem, moresque pertinente decet repugnare.
Reliquum modo est, Pontifex Maxime, ut quoniam tibi Communi Fidelium Parenti Amantissimo levitatem qualemcunque meam aperui, te etiam atque etiam obsecrem, ut me libenter benigneque dimittas, neque diutius in maerore versari sinas; uberrimo Divinae Misericordiae Thesauro, cujus tu custos, tu que largitor es in terris, cumules, quo firmior in posterum mens effecta a recto Divinae Sapientiae tramite nunquam deflectat. Quod si, ut spero, liberaliter facies, D.O.M. precabor, ut Pontificatum tuum, omnibus acceptissimum, quam diuturnissimum reddat, teque omni Caelestium virtutum Satellitio coranatum, Genus humanum tot in partes Religionesque dictractum, tanquam communem unius veraeque Ecclesiae Pastorem, agnoscat, et revereatur.
Neapoli Kalendis Augusti, 1751.

(Archivio Segreto Vaticano Bullae Consistoriales Benedicti XIV, t. 19, fogli 194-196).